Buitengebied, Erve Giegink Borculo 2012

2.1.1 Historie

Rond de 12e eeuw werd op een goed te verdedigen plek langs de toenmalige loop van de Slinge het kasteel Borculo gebouwd. De Berkel stroomde oorspronkelijk vanaf Eibergen en Haarlo in noordwestelijke richting, via de loop van de huidige Bolksbeek. Pas later in de Middeleeuwen werd een verbinding tussen Haarlo en Borculo gegraven, zodat de verdedigingswerken van Borculo van meer water werden voorzien en er een bevaarbare verbinding tussen de Hanzesteden Zutphen en Vreden ontstond.

De op het kasteel woonachtige heren van Borculo bestuurden in eerste instantie slechts het gebied direct rondom het kasteel, maar breidden hun rechten in de loop der tijd uit zodat ook Geesteren, Neede, Eibergen en Groenlo onder hun bestuur kwamen.

In 1337 wordt voor het eerst de nederzetting Borculo genoemd. In 1375 kreeg Borculo stadsrechten en in 1777 werd de Heerlijkheid Borculo aangekocht door Prins Willem V van Oranje-Nassau. In 1795 werd de gemeente Borculo gevormd uit de toenmalige stad, het kasteel en het schependom Dijkhoek. De gemeente Geesteren ontstond uit de toenmalige voogdij Geesteren, waaronder ook het gebied rondom Erve Giegink viel. In 1817 werd Geesteren bij Borculo gevoegd. In 2005 werden de gemeenten Borculo, Ruurlo, Neede en Eibergen samengevoegd tot de huidige gemeente Berkelland.

Figuur 3 Historische kaarten omgeving plangebied

Erve Giegink lag oorspronkelijk aan de weg van Borculo naar Lochem. In de tweede helft van de 19e eeuw is de verbindingsweg recht getrokken, waardoor deze op korte afstand oostelijk langs Erve Giegink kwam te liggen. De oorspronkelijke route is nog lange tijd als zandpad bewaard gebleven en pas tijdens de Berkelomlegging opgeheven. Tot dezelfde tijd liep er ook een zandpad vanaf Erve Giegink in noordwestelijke richting, deels langs en deels over de es. Van deze oude paden en wegen is in het plangebied nauwelijks iets meer terug te vinden als gevolg van de afgravingen ten behoeve van de Berkelomlegging.

2.1.2 Landschap

De geografie van de Achterhoek en Twente is sterk bepaald door de in het landschap aanwezige stuwwallen. Het plangebied ligt op de flanken van één van deze stuwwallen, waardoor het maaiveld in zuidoostelijke richting langzaam op loopt. In het plangebied ligt het maaiveld rondom 14m +NAP, het centrum van Borculo ligt rond 16m +NAP en verder in zuidoostelijke richting loopt het maaiveld op tot 40m +NAP rond Winterswijk. Als gevolg hiervan is de stroomrichting van beken en rivieren overwegend noordwestelijk. De oorspronkelijke loop van de Berkel en andere rivieren in de regio laat dit zien.

Rond 1970 is de Berkel opnieuw gekanaliseerd en is de loop rondom Borculo gelegd. Het gebied rondom Erve Giegink werd hierdoor gescheiden van Borculo. Ook de oorspronkelijk in het landschap aanwezige richting werd door de Berkelomleiding doorsneden.

Op kleinere schaal bepalen vooral de essen het reliëf. Essen zijn natuurlijke welvingen die door menselijk ingrijpen zijn versterkt - ze werden jaarlijks met plaggen en mest opgehoogd. De essen, goed te zien op de hoogtekaart, steken 2 tot 4 meter boven het omliggende landschap uit. In de omgeving van Borculo hebben de essen vaak steile randen, die soms worden begeleid door bomen en struikgewas. Onderaan deze steilrand ligt meestal een sloot voor de afwatering.

Het landschap van het plangebied is verder onder te verdelen in drie landschappelijke eenheden; de es, de groene rand langs de Oude Nettelhorsterweg, en de Berkel-zone.

De es is door de afgraving in twee gebieden verdeeld; oost en west. Van het oostelijke deel is niets meer te zien. Het westelijke deel is zeer manifest aanwezig door de steilranden. Hier en daar komt wat begeleidende beplanting langs de rand voor. Op de scheiding tussen de beide delen loopt een fiets-voetpad.

Figuur 4 Landschap: de es en de groene rand

De laanbeplanting langs de Oude Nettelhorsterweg vormt tezamen met enkele bossages en houtopstanden een 'groene rand' aan de oostzijde van het plangebied. In deze groene rand is langs de weg diverse bebouwing opgenomen. Hier en daar ontbreekt wat beplanting in de rand.

De Berkel heeft over de gehele lengte aan beide zijden een kade met een onderhoudspad. De rivier is aan de zuidzijde stevig beplant. Aan de noordzijde (overgang plangebied) is geen beplanting aanwezig en gaat de kade over in lager gelegen weilanden.

Figuur 5 Landschap: de Berkel-zone