Bestemmingsplan buitengebied, Hambroekplassen 2022

2.3.1 Infrastructurele structuur

Momenteel is de noordelijke plas, die al recreatief geëxploiteerd wordt door de initiatiefnemer, als enige van de drie plassen infrastructureel goed ontsloten door de rotonde aan de N315 ten westen van de plas. Deze ontsluit niet alleen naar de ingang van hotel-restaurant Berkel Palace en de parkeervoorzieningen, maar ook naar de ventweg Hambroekweg, die langs de gehele westzijde van het plangebied loopt. De Hambroekweg sluit aan de zuidwest-zijde van het plangebied aan op de Rondweg (N315) en de Batendijk (N822).

De infrastructurele voorzieningen aan de oostzijde van het plangebied zijn kleinschaliger. Hier vormt de landelijke Hogebrugweg de oostgrens van het plangebied. Deze steekt aan de noordzijde van de Hambroekplas de Berkel over, om vervolgens via de Scherpenoordsdijk te ontsluiten naar de Hekweg (N315). In het plangebied zelf zijn de infrastructurele voorzieningen beperkt. In noordelijke/zuidelijke richting is er ee wandelverbinding, van de Hogebrugweg naar het fietspad langs de Batendijk (N822). Deze verbinding loopt over de Torentjesdijk die de twee zuidelijke passen van elkaar scheidt.

Bij de entree aan de noordzijde is nabij hotel-restaurant Berkel Palace tevens een zogenaamd toeristisch overstappunt (TOP) aanwezig: een startpunt van verschillende toeristische routes voor o.a. fietsen en wandelen. Op dit toeristisch overstappunt wordt nader ingegaan in 2.4.1.

Op de verbeelding is een verbinding tussen de verblijfsrecreatie en de Hogebrugweg opgenomen. Deze is nit bedoeld voor gebruik door bezoekers van het vakantiepark, maar enkel voor hulpdiensten bij calamiteiten.

2.3.2 Groen-blauwe structuur

De Hambroekplas kan grofweg ingedeeld worden in drie gebieden: de noordelijke, zuidwestelijke en zuidoostelijke plas. Deze plassen zijn geïsoleerd van het watersysteem en staan niet in verbinding met de Berkel en de Leerinkbeek. Derhalve zijn deze plassen ook niet opgenomen in de Legger wateren van het waterschap Rijn en IJssel (5.13) De noordelijke plas wordt omsloten door bosrijk gebied, wat grotendeels deel uit maakt van het Gelders Natuurnetwerk (zie par. 5.9.1).

Door dit gebied loopt de Leerinkbeek, een uitloper van de Berkel die het plangebied aan de noordzijde begrenst. De Leerinkbeek mondt uit in de Berkel aan de noordzijde in het plangebied, maar doorkruist hiervoor eerst het recreatiegebied Hambroekplas van zuid naar noord. De gekanaliseerde Berkel is een belangrijke blauwe structuur nabij het gebied. Op veel plekken is de Berkel weer van een gekanaliseerde versie naar de oorspronkelijke, meer meanderende staat gebracht. De Berkel maakt tevens onderdeel uit van Gelders Natuurnetwerk. De Berkel ontspringt in Noordrijn-Westfalen (Duitsland) en mondt uit in de IJssel. Rond de jaren '70 is deze rivier ter hoogte van het plangebied gekanaliseerd met als doel het voorkomen van overstromingen en het kunnen regelen van de waterstand.

Figuur: Uitsnede beheersgebied Berkel met ligging plangebied (bron: Waterschap Rijn en IJssel)

2.4.1 Noordelijke plas

De noordelijke plas en het omliggend gebied worden recreatief geëxploiteerd als recreatiepark. Hierbij kan grofweg onderscheid gemaakt worden in publieke dagrecreatie en verblijfsrecreatie/horeca (Berkel Palace). De publieke dagrecreatie bestaat voornamelijk uit de zwemplas met strand en ligweide, die ten noorden van de plas gesitueerd is. Ook is hier een kioskgebouw met toiletvoorzieningen aanwezig. Aan de westzijde, aan de overkant van de Leerinkbeek, ligt een parkeerplaats met circa 300 parkeerplaatsen.
Het gebied is laagdrempelig toegankelijk voor een breed publiek. Naast wandeltoerisme wordt het gebied bijna uitsluitend gebruikt voor recreatief strandbezoek. Incidenteel wordt het gebied gebruikt voor kleinschalige evenementen zoals een nieuwjaarsduik.

Direct aan de gebiedsontsluiting naar de Rondweg/Hekweg (N315), is de entree van Berkel Palace gelegen. Dit is een hotel-restaurant, dat naast de gebruikelijke functies een aanbod aan activiteiten biedt zoals kegelen, curling, hand- en kruisboogschieten, midgetgolf en kanovaren op de Berkel. Ook is er naast het terrein van Berkel Palace plaats voor campers.

Figuur: Ligging Berkel Palace, parkeervoorzieningen en het recreatiestrand aan de noordzijde van het plangebied (bron: GeoObeliekViewer)

Deze entree naar het gebied heeft naast parkeervoorzieningen en Berkel Palace ook nog een doel als Toeristisch Overstappunt (TOP). In de Achterhoek zijn op circa 40 plaatsen de startpunten van gemarkeerde routes herkenbaar vormgegeven. Deze zijn te herkennen aan een circa 4 meter hoge gazen kegel, gevuld met keien. Op deze plaatsen kunnen bezoekers hun auto parkeren en kan worden overgestapt op een andere manier van voortbewegen, bijvoorbeeld wandelend, op skeelers, per kano, te paard of op de fiets. Elk startpunt is verschillend en kenmerkt zich door zijn eigen route aanbod. Het TOP in het plangebied is een startpunt voor diverse fietsroutes, autoroutes, wandelroutes, skeelerroutes, steproutes en ruiterroutes in de omgeving.

Figuur: Ligging Toeristische Overstappunten (bron: achterhoek.nl)

Figuur: Plattegrond van het huidige recreatiegebied Hambroekplas (noordelijk) (bron: Ontwikkelingsvisie Hambroekplas 2018, Leisurelands)

Figuur: Foto van het strand aan de noordzijde, met basisvoorzieningen op het gebied waaronder toiletgebouw/kiosk (bron: Ontwikkelingsvisie Hambroekplas 2018, Leisurelands)

2.4.2 Zuidelijke plassen

De zuidelijke plassen, die samen met de noordelijke plas het plangebied vormen, zijn later ontstaan door zandwinning en zijn niet recreatief ontwikkeld. Dit blijkt onder andere uit het feit dat de waterkwaliteit niet gecontroleerd wordt en daarom deze plassen, in tegenstelling tot de noordelijke plas, niet aangewezen zijn als officiële zwemlocatie door het Waterschap Rijn en IJssel. Ook is het gebied slecht toegankelijk voor recreanten.

Figuur: Luchtfoto van de zuidelijke plassen

Het gebied laat zich, in tegenstelling tot het noordelijk gebied, juist kenmerken door de afwezigheid van recreatieve functies. Aan de zuidoostzijde van de oostelijke plas is zichtbaar ruimte ingeruimd voor toekomstige zandwinning. De vergunning voor ontgronding ter hoogte van deze zuidelijke plassen dateert van 1992. In deze vergunning is voornamelijk aan de zuidoostzijde ruimte ingeruimd voor toekomstige zandwinning. Deze vergunning en bijbehorende plankaart is bijgevoegd als Bijlage 2 bij deze toelichting. In par. 3.2.1 wordt verder ingegaan op de toekomstige ontwikkeling bij deze plas met betrekking tot zandwinning (en bijbehorende natuurontwikkeling).

Een deel van de gronden aan de zuidzijde betreft de restanten van een oude kampontginning. Deze kampontginning herbergt cultuurhistorische en archeologische waarde in de vorm van microreliëf in het landschap en waardevolle archeologische en bodemkundige horizonten. In par. 5.10 en 5.11 wordt verder ingegaan op deze kampontginning.

3.1.1 Opwaardering hotel-restaurant

De locatie van het hotel-restaurant, gelegen nabij de entree aan de noordzijde van recreatiegebied de Hambroekplas, heeft de potentie uit te groeien tot een hoogwaardig brandpunt binnen het gebied. Daarbij kan gedacht worden aan het moderniseren en / of uitbreiden van de accommodatie, het toevoegen van hotelkamers en/of recreatieappartementen en -studio's, het verbreden van de horeca-activiteiten en het opwaarderen van de infrastructurele voorzieningen rondom het hotel/restaurantgebouw. Eventueel kan daarbij ook een directe verbinding worden gelegd met het wandelpad rondom de recreatieplas aan de noordzijde.

Om ruimte te bieden aan deze kwaliteitsambitie, biedt dit bestemmingsplan verruimde mogelijkheden voor deze locatie. Daartoe is op de verbeelding een bestemmingsvlak Horeca opgenomen, waarbinnen toekomstige bebouwing mag worden gerealiseerd. Daarbij geldt een maximaal bebouwd oppervlak van 2.000 m2, wat grofweg neerkomt op een verdubbeling van het huidig bebouwd oppervlak.

Figuur: Berkel Palace met op de voorgrond het toeristisch overstappunt (bron: achterhoek.nl)

3.1.2 Opwaardering recreatieve functie noordelijke plas

De noordelijke plas van het plangebied is in de huidige situatie de enige plas die intensief recreatief geëxploiteerd wordt als zwemlocatie met bijbehorende voorzieningen en voor activiteiten zoals vissen, suppen en kleinschalige evenementen zoals een nieuwjaarsduik. Het voornemen is om binnen de kaders van dit bestemmingsplan deze recreatieve functie te behouden en te versterken, door een opwaardering van de huidige voorzieningen nabij de plas. Concreet betekent dit een verruiming van de toegestane horeca-activiteiten op het strand, zodanig dat hier meer comfort aangeboden kan worden zoals een terras met bediening. Concreet biedt het bestemmingsplan ruimte om binnen de bestemming 'Recreatie-Dagrecreatie' in totaal 250 m2 aan bebouwing te realiseren. In de huidige situatie bedraagt het bebouwd oppervlak circa 80 m2, in de vorm van een horeca- / sanitairgebouw en een opslagruimte.

3.1.3 Ontwikkeling verblijfsrecreatie zuidelijke plassen

In de huidige situatie worden de zuidelijke plassen niet betrokken bij de recreatieve exploitatie van het plangebied. Een belangrijk onderdeel van het totaalplaatje binnen de ontwikkelingsvisie van de Hambroekplas is het ontwikkelen van verblijfsrecreatie rondom van de zuidelijke plassen, in combinatie met daaraan ondergeschikte indoor- en outdoor dagrecreatieve voorzieningen. Het voornemen is daarom om binnen het bestemmingsplan voldoende ruimte te bieden voor de ontwikkeling van verschillende dagrecreatieve en verblijfsrecreatieve faciliteiten. Concreet kan de verblijfsrecreatieve ontwikkeling rondom de zuidelijke plassen uitgesplitst worden in de volgende onderdelen:

Ter plekke van 'Recreatie - Verblijfsrecreatie':

• Maximaal 200 recreatieverblijven
  • 1. waarvan maximaal 10 binnen het vlak met de functieaanduiding 'extensieve vorm van veblijfsrecreatie 1';
  • 2. waarvan maximaal 40 binnen het vlak met de functieaanduiding 'extensieve vorm van verblijfsrecreatie 2';
  • 3. Ter hoogte van de aanduiding 'extensieve vorm van verblijfsrecreatie 3 zijn recreatieverblijven niet toegestaan;
• Maximaal 10 camperplaatsen;
• Maximaal 75 kampeerplaatsen voor caravans of tenten;
• Maximum van 2.000 m2 aan bebouwd oppervlak voor groepsaccommodaties;
• Maximum van 4.000 m2 bebouwd oppervlak aan centrale voorzieningen behorend bij de verblijfsrecreatie (verboden ter plekke van de functieaanduiding 'extensieve vorm van verblijfsrecreatie')

Recreatieverblijven

De recreatieverblijven die het bestemmingsplan mogelijk maakt, variëren in omvang, uitvoering en luxeniveau. Daarbij wordt een maximaal bebouwd oppervlak per recreatieverblijf van 100 m2 mogelijk gemaakt (inclusief overstek) en een bouwhoogte van 7 meter. In totaal wordt er ruimte geboden voor maximaal 17.500 m2 aan bebouwd oppervlak aan recreatieverblijven.

De ontwikkeling van een recreatiepark met luxe recreatieverblijven wijkt af van de gebruikelijke recreatieve voorzieningen in de omgeving. In par. 4.1.3 wordt met actueel marktonderzoek in de verblijfsrecreatieve sector in de Achterhoek aangetoond dat er sterke behoefte is voor een groter aanbod aan het luxe recreatiesegment, met recreatieverblijven voor grotere groepen. Locaties met een luxe aanbod aan woningen die al gerealiseerd zijn in de omgeving Achterhoek, laten zien dat er veel marktpotentieel zit in een luxer recreatieaanbod, gericht op de doelgroep 'stijlzoekers'. Voor meer informatie en achtergronden over doelgroepen kan www.leefstijlvlinder.nl geraadpleegd worden.

Om ook op de langere termijn een aantrekkelijk recreatiegebied te behouden met dag- en verblijfsrecreatie, is het van belang om ervoor te zorgen dat de nieuw te realiseren accommodaties uitsluitend recreatief en bedrijfsmatig geëxploiteerd mogen worden. In de eerste plaats staat in de planregels van voorliggend bestemmingsplan omschreven welke bouw- en gebruiksmogelijkheden van toepassing zijn, hetgeen op gehandhaafd kan worden wanneer deze niet nageleefd worden. Deze gebruiksmogelijkheden sluiten permanente bewoning uit. Daarnaast blijven de percelen in bloot eigendom bij recreatiebedrijf Leisurelands. Bij uitgifte in erfpacht van de betreffende gronden door Leisurelands aan een derde, ten behoeve van de ontwikkeling en exploitatie van verblijfsrecreatie, wordt ander gebruik waaronder permanente bewoning expliciet verboden. Daarmee is zowel publiekrechtelijk als privaatrechtelijk de recreatieve een bedrijfsmatige exploitatie verzekerd en handhaafbaar.

Centrale voorzieningen

In het nieuw te realiseren vakantiepark worden nieuwe centrale voorzieningen beoogd. Deze centrale voorzieningen volgen de karakteristiek van andere vakantieparken. De ervaring leert hierbij dat een oppervlakte van circa 4.000 m2 bvo voldoende is om bijbehorende functies te huisvesten, zoals:

• horeca;
• receptie;
• verhuur van recreatieve voertuigen;
• ondergeschikte detailhandel;
• indoor dagrecreatie;
• opslagruimte, linnenmagazijn;
• werkplaats, technische dienst,
• ondergeschikte kantoorruimte.

Het bestemmingsplan biedt flexibiliteit in de locatie waar de centrale voorzieningen gerealiseerd worden, de delen met de functieaanduiding 'extensieve vorm van verblijfsrecreatie' binnen het plangebied uitgezonderd. Ter plekke van deze functieaanduiding is de realisatie van gebouwen voor centrale voorzieningen uitgesloten.

Nieuwe infrastructurele ontsluiting

Daarnaast is er het voornemen om ter plekke van dit nieuw te realiseren vakantiepark een nieuwe infrastructurele ontsluiting te creëren vanaf de ventweg die parallel loopt aan de N315 en de Leerinkbeek overkluist. Ten behoeve van deze ontsluiting wordt in het bestemmingsplan een zone aangeduid als zoekgebied. Binnen deze zone wordt gezocht naar een oversteek over de Leerinkbeek naar de ventweg Hambroekweg, die ontsluit naar de hoofdontsluiting van de Hambroekplas (verkeersplein Needseweg/N315).

Aan de zuidzijde wordt het nieuwe vakantiepark ontsloten voor langzaam verkeer op het fietspad langs de Batendijk. Voor aansluiting op zowel deze ontsluiting, als de nog nader te bepalen ontsluiting richting de Hambroekweg zal binnen het nieuw te realiseren vakantiepark nieuwe infrastructuur aangelegd worden.

Naast de ontsluiting voor bezoekers van het nieuwe vakantiepark wordt een openbaar fietspad aangelegd door het plangebied, om het gebied beter openbaar te ontsluiten voor recreanten.

3.2.1 Zandwinning en natuurontwikkeling zuidoostelijke plas

Binnen de kaders van het bestemmingsplan wordt rekening gehouden te worden met de wens om aan de zuidoostelijke plas zandwinning mogelijk te blijven maken, zij het op kleinere schaal dan oorspronkelijk beoogd ten tijde van de vergunningverlening voor zandwinning in 1992. Door de zandwinning aan deze zijde kan de blauwe structuur een prominentere plek innemen in een extensiever te gebruiken deelgebied. Door bij de profilering en afwerking van de nieuwe oevers te werken met flauwe taluds, wordt de ecologisch waarde/potentie van dit gebied aanzienlijk vergroot ten opzichte van de huidige situatie met steile taluds en agrarisch gebruik. Deze natuurontwikkeling wordt geïntegreerd met de eerder genoemde ontwikkeling van extensieve verblijfsrecreatie.

3.2.2 Natuurontwikkeling langs de Leerinkbeek

Gezien de recreatieve ontwikkelingen die het bestemmingsplan mogelijk maakt over het gebied, is herbegrenzing van Gelders Natuurnetwerk noodzakelijk. Binnen het bestemmingsplan zijn daarom (in overleg met de Provincie Gelderland) kaders gesteld voor natuurontwikkeling. Vanuit ecologisch perspectief is de ontwikkeling van een beekbegeleidend bos in de vorm van hooi- en graslanden langs de Leerinkbeek een logische ontwikkeling. Hiermee wordt een nieuwe ecologische verbindingsroute gerealiseerd aan de zuidzijde die aantakt bij de huidige groen-blauwe structuur. De compensatie voldoet ruimschoots aan de eisen op grond van provinciaal beleid ten aanzien van Gelders Natuurnetwerk.

4.1.1 Nationale Omgevingsvisie

De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is op 11 september 2020 vastgesteld. Deze visie is door het Rijk opgesteld in het kader van de nieuwe Omgevingswet, die naar verwachting medio januari 2024 in werking treedt. Aan de hand van een toekomstperspectief is hierin de langetermijnvisie in beeld gebracht. Op nationale belangen wil het Rijk (net als nu) sturen en richting geven. Hiervoor worden de volgende vier prioriteiten onderscheiden:

• 1. Ruimte voor klimaat adaptatie.
• 2. Duurzaam economisch groeipotentieel.
• 3. Sterke en gezonde steden en regio's.
• 4. Toekomstigbestendige ontwikkeling van het landelijk gebied.

Om invulling te kunnen geven aan deze vier prioriteiten hanteert het rijk de volgende drie afwegingsprincipes:

• 5. Combinaties van functies gaat voor enkelvoudige functies.
• 6. Kenmerken en identiteit van een gebied staan centraal.
• 7. Afwentelen wordt voorkomen.

Met de NOVI wordt gebouwd aan sterke, aantrekkelijke en gezonde steden, waarbij wordt gestreefd naar de verdere ontwikkeling van het Stedelijk Netwerk Nederland. De wens is om daar naar toe te groeien en een goed bereikbaar netwerk van steden en regio's te realiseren. De grote actuele woningbehoefte vraagt tegelijkertijd om oplossingen op korte termijn. Het kabinet heeft voor de korte termijn daarom een pakket aan maatregelen voorgesteld om de woningbouw een nieuwe, stevige impuls te geven. De locatie bevindt zich in het Stedelijk Netwerk Nederland. De ontwikkeling vindt plaats in lijn met de ambities van de integrale verstedelijkingsstrategie, zo veel mogelijk in bestaand stedelijk gebied, klimaatbestendig en natuurinclusief. Grote open ruimten tussen de steden houden hun groene karakter. Het aanbod en de kwaliteit van het groen in de stad worden versterkt en de aansluiting op het groene gebied buiten de stad wordt verbeterd.

De opgave is daarbij om de veiligheid en gezondheid van onze leefomgeving zodanig te verbeteren dat in 2050 negatieve omgevingseffecten op onze gezondheid naar een verwaarloosbaar laag niveau zijn gebracht. Daarnaast streeft het kabinet ernaar om in 2030 te voldoen aan de huidige WHO-advieswaarden.

In de NOVI wordt ook aandacht besteed aan de (nieuw)vestiging van toeristische attracties buiten de huidige toplocaties en in de nabijheid van OV of bestaande aansluitingen op het hoofdwegennet. Om het toerisme en recreatie in goede banen te leiden en druk op de hoofdstad te verkleinen, is spreiding over het land nodig, door gerichte marketing en samenwerking van regionale en lokale overheden. Zandwinningsplassen zoals de Hambroekplas, kunnen hierbij een geschikte rol vervullen bij het invullen van de regionale recratieve vraagg. De verdere recreatieve exploitatie van deze plassen zorgt voor een beter recreatief aanbod in de regio, waardoor grotere toeristische en recreatieve verplaatsingen, zoals het bezoeken van het strand, worden geremd. Zandwinningsplassen zijn gelegen nabij grote infrastructurele of huisvestingsontwikkelingen, waardoor ze goed bereikbaar zijn en een groot verzorgingsgebied kunnen beslaan. De Hambroekplas is bijvoorbeeld gelegen nabij de relatief grote kern Borculo en beslaat een groot verzorgingsgebied (zie par. 2.1). Ook is het gebied door haar directe ligging aan een provinciale weg goed ontsloten. Verdere recreatieve exploitatie is daarmee in lijn met de beleidslijn zoals deze in de NOVI is geschetst.

4.1.2 Besluit algemene regels ruimtelijke ordening

In het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) ook wel bekend als de AMvB Ruimte, zijn 13 nationale belangen opgenomen die juridische borging vereisen met het oog op een goede ruimtelijke ordening.

Het Barro is op 30 december 2011 deels in werking getreden en met enkele onderwerpen aangevuld per 1 oktober 2012. Het besluit is gericht op doorwerking van de nationale belangen in gemeentelijke bestemmingsplannen. Dit betreft onder meer het Nationale Natuurnetwerk (voorheen de Ecologische Hoofdstructuur) en Erfgoederen van uitzonderlijke universele waarde.

De voorgenomen ontwikkeling ligt niet in of nabij een gebied waarin het Rijk een ander nationaal belang heeft aangewezen. Daarom heeft het Barro geen consequenties voor voorliggend plan.

4.1.3 Bro: motivering duurzame verstedelijking

Het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) is per 1 oktober 2012 op onderdelen gewijzigd. In artikel 3.1.6 van het Bro is de 'motivering duurzame verstedelijking' (voormalige ladder) opgenomen. Dit stelt eisen aan de onderbouwing in bestemmingsplannen die nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maken.

De motivering duurzame verstedelijking richt zich op substantiële veranderingen en bouwplannen, die qua aard en omvang zodanig zijn, dat voor mogelijke leegstand elders gevreesd zou kunnen worden. Het doel is om overbodige bouwplannen (kantoren, woningen, te voorkomen en hergebruik te stimuleren.

Per 1 juli 2017 zijn een aantal wijzigingen op de eerdere ladder van kracht geworden. Op basis van deze gewijzigde tekst geldt in het geval dat het bestemmingsplan een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt, dat de toelichting een beschrijving dient te bevatten van de behoefte aan de voorgenomen stedelijke ontwikkeling.

Indien de nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk wordt gemaakt buiten het bestaand stedelijk gebied, dient de toelichting, aanvullend op de beschrijving van de behoefte tevens een motivering te bevatten waarom niet binnen het bestaand stedelijk gebied in de behoefte kan worden voorzien. Daarbij kunnen de beschikbaarheid en geschiktheid van de ontwikkelingsmogelijkheden in bestaand stedelijk gebied een rol spelen. Het begrip stedelijke ontwikkeling is als volgt gedefinieerd: "ruimtelijke ontwikkeling van een bedrijventerrein of zeehaventerrein, of van kantoren, detailhandel, woningbouwlocaties of andere stedelijke voorzieningen."

Dit bestemmingsplan biedt verruimingsmogelijkheden voor verblijfsrecreatie aan de zuidzijde van het gebied (par. 3.1.3). Een recreatiebedrijf is aan te merken als leisurevoorziening, die volgens de definitie van stedelijke ontwikkeling aangeduid kan worden als 'andere stedelijke voorziening'. Om deze reden wordt de Ladder voor duurzame verstedelijking doorlopen. Deze bestaat uit de volgende stappen:

• 1. Voorziet het onderhavige besluit in een stedelijke ontwikkeling?
• 2. Voorziet het onderhavige besluit in een nieuwe stedelijke ontwikkeling?
• 3. Is er sprake van een behoefte aan de voorziene ontwikkeling?
• 4. Is de voorziene ontwikkeling gelegen buiten bestaand stedelijk gebied?
• 5. Is het mogelijk om de voorziene ontwikkeling binnen bestaand stedelijk gebied te realiseren?

In 2022 is door Rho Adviseurs voor Leefruimte een onderbouwing van de ladder voor duurzame verstedelijking uitgevoerd (Rho Adviseurs, Ladderonderbouwing verblijfsrecreatie Hambroekplas Borculo, 21 december 2022, kenmerk 20221345/44277). De ladderonderbouwing is opgenomen als bijlage 4. In hoofdstuk 2 van deze onderbouwing wordt ingegaan op de onderbouwing van de behoefte voor de gebiedsontwikkeling, zijnde stap c. binnen de ladder voor duurzame verstedelijking. In deze paragraaf wordt hieronder, naast deze stap, antwoord gegeven op de verschillende onderdelen van de ladder voor duurzame verstedelijking.

a. Voorziet het onderhavige besluit in een stedelijke ontwikkeling?

Beoordeeld dient te worden of een recreatiebedrijf valt onder één van de genoemde ‘stedelijke ontwikkelingen’, om vervolgens te beoordelen of de ontwikkeling voorziet in een regionale behoefte. Het begrip ‘andere stedelijke voorzieningen’, onderdeel van de definitie van ‘stedelijke ontwikkeling’, is niet gedefinieerd in het Bro. Op basis van de door het ministerie van Infrastructuur en Milieu uitgebrachte handreiking voor het toepassen van de ladder duurzame verstedelijking kan worden gesteld dat een recreatiebedrijf wél onder deze definitie valt. In de handreiking worden ‘leisurevoorzieningen’ als ‘andere stedelijke voorziening’ beschouwd. Een recreatiebedrijf is aan te merken als een leisurevoorziening.

b. Voorziet het onderhavige besluit in een nieuwe stedelijke ontwikkeling?

Na de vraag of het besluit in een stedelijke ontwikkeling voorziet, dient beschouwd te worden of het bestemmingsplan een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt in de zin van artikel 3.1.6, tweede lid van het Bro. Hierbij moet vergeleken worden met het voorgaande bestemmingsplan.

Het bestemmingsplan biedt ruimte voor verblijfsrecreatie die nog niet mogelijk was binnen voorgaande bestemmingsplannen. Omdat deze bestemmingsplannen sterk verouderd zijn, kan gesteld worden dat er sprake is van een nieuwe stedelijke ontwikkeling.

c. Is er sprake van een behoefte aan de voorziene ontwikkeling?

Het gaat bij het bepalen van de behoefte om een markttechnisch samenhangend gebied: een interactiemilieu. Elke regio heeft zijn eigen kenmerken, identiteit en kracht. In de praktijk komt een marktregio niet altijd overeen met een bestuurlijke regio of bestaande samenwerking. Een marktregio kan ook over provinciegrenzen heengaan en zelfs de landgrens. Verblijfsrecreatie is een type voorziening waarvan de marktregio provincieoverstijgend en mogelijkerwijs zelfs landsgrensoverstijgend is. De vraag komt gedeeltelijk vanuit heel Nederland, maar ook vanuit omringende landen.

In de huidige situatie is er binnen het plangebied een zeer gering aanbod aan verblijfsrecreatie (hotel/restaurant Berkel Palace). Alleen de noored lijke zijde van de Hambroekplas is momenteel recreatief ontwikkeld; de zuidelijke plassen laten zich momenteel kenmerken door grasland/bouwland met een agrarische functie (par. ).

In hoofdstuk 2 van Bijlage 4 wordt verder ingegaan op de onderbouwing van de behoefte van de gebiedsontwikkeling binnen recreatiegebied de Hambroekplas. Hierbij wordt ingegaan op trends en ontwikkelingen binnen de volgende sectoren:

• Vakantieparken;
• Groepsaccomodaties;
• Leisure;
• Campers;
• Dagrecreatie;
• Toerisme in de provincie Gelderland;
• Toerisme in de regio Achterhoek
• Bevolkingsprognose en economische groeiverwachting.

Uit onderzoek van deze trends wordt de conclusie getrokken dat de ontwikkeling van verblijfsrecreatie in het leisure-gebied Hambroekplas aansluit op de actuele trends en ontwikkelingen. Er zijn kansen voor het realiseren van beleving met bijzondere concepten en voor locaties waar dag- en verblijfsrecreatie geïntegreerd kunnen worden in een leisure Boulevard. Met name de aanwezigheid van de waterplassen en ligging tegen de stad Borculo, in combinatie met eigentijdse verblijfsaccommodaties, biedt kansen voor een unieke beleving. Door de economische groei, de bevolkingstoename, het groeiende buitenlandse toerisme (met name uit Duitsland) en de trend van meer genieten in eigen land, zal de toeristische vraag toenemen. Dit blijkt ook uit ontwikkelingen in Gelderland en de Achterhoek van de afgelopen jaren.

Het Vitaliteitsonderzoek Verblijfsrecreatie Achterhoek onderstreept de vraag naar een meer luxe aanbod van recreatiewoningen. In het Vitaliteitsonderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende 'leefstijlen' van recreanten. Het soort recreatiewoningen dat gerealiseerd wordt met het plangebied (zie 3.1.3), sluit voornamelijk aan bij de leefstijl 'stijlzoeker'. Het Vitaliteitsonderzoek onderstreept dat er voor stijlzoekers weinig aanbod is in de Achterhoek. Het aanbod dat er is voor de stijlzoekers concentreert zich rondom de deelsectoren hotels en B&B's. Er is dus voldoende ruimte in de markt voor luxere recreatiewoningen die in de markt zijn voor 'stijlzoekers'.

d. Is de voorziene ontwikkeling gelegen buiten bestaand stedelijk gebied?

Ten aanzien van duurzame verstedelijking dient bepaald te worden of de stedelijke ontwikkeling binnen bestaand stedelijk gebied ligt. Voor het begrip 'bestaand stedelijk gebied' wordt de volgende definitie gegeven binnen het Bro: 'bestaand stedenbouwkundig samenstel van bebouwing voor wonen, dienstverlening, bedrijvigheid, detailhandel of horeca, en de daarbij behorende openbare of sociaal culturele voorzieningen, stedelijk groen en infrastructuur.

De ontwikkelingslocatie van verblijfsrecreatie kan niet aangemerkt worden als stedelijk gebied. Hoewel het deel uitmaakt van de totaliteit aan ontgrondingen binnen de Hambroekplas, is het zuidelijk deel van het plangebied niet dusdanig recreatief en infrastructureel ontwikkeld dat het aangemerkt zou kunnen worden als stedelijk gebied.

e. Is het mogelijk om de voorziene ontwikkeling binnen bestaand stedelijk gebied te realiseren?

Onder d. is geconstateerd dat de ontwikkeling van verblijfsrecreatie niet binnen bestaand stedelijk gebied wordt beoogd. Volgens artiekel 3.1.6 lid 2 Bro dient daarom te worden gemotiveerd waarom niet binnen bestaand stedelijk gebied in die behoefte kan worden voorzien. Daarbij spelen de beschikbaarheid en geschiktheid van locaties binnen bestaand stedelijk gebied een rol. Argumenten dat binnen bestaand stedelijk gebied geen mogelijkheden zijn voor de niewue stedelijke ontwikkeling kunnen bijvoorbeeld gaan over kwalitatieve aspecten van de behoefte, andere functies die ter plaatse al aanwezig zijn, of aanzienlijke investeringen die eerst nodig zijn voor inbreiding.

De locatie aan de zuidwestelijke plas van de Hambroekplas maakt deel uit van een grotere recreatieve ontwikkeling binnen het gebied. Met de totaliteit aan maatregelen, waarin dit bestemmingsplan de planologisch-juridische regeling verzorgt, wordt een noodzakelijke recreatieve opwaardering van het gebied beoogd. Ook wordt met realisatie van verblijfsrecreatie aan de zuidzijde nauw aangesloten bij de al bestaande recreatieve functies aan de noordzijde van het gebied.

Er kan ook beargumenteerd worden dat verblijfsrecreatie an sich een functie is die moeilijk te realiseren is binnen bestaand stedelijk gebied. De ruimtelijke opzet van een bungalowpark of kampeerterrein, waarbij voornamelijk waarde gehecht wordt aan een natuurlijke en landelijke inpassing, laat zich moeilijk mengen met stedelijk gebied.

Conclusie

Een voornemen om aan de zuidzijde van het plangebied verblijfsrecreatie te ontwikkelen, kan op basis van voorgaande beschouwd worden als een nieuwe stedelijke ontwikkeling buiten bestaand stedelijk gebied. Om deze reden is onder c de behoefte van het voornemen beschouwd, en onder e een motivering gegeven waarom juist deze locatie geschikt is voor een eventuele oprichting van verblijfsrecreatie. Gezien de Ontwikkelingsvisie Hambroekplas uit 2018 kan geconcludeerd worden dat deze locatie wenselijk is om het gehele recreatieve aanbod van de Hambroekplas te verbreden en te verbeteren. Door het aanbieden van meerdaagse recreatie binnen het gebied is er bovendien een mogelijkheid tot uitbreiding van het verzorgingsgebied. Er kan gesteld worden dat het voornemen voor verblijfsrecreatie binnen de Hambroekplas past binnen de kaders van de Ladder voor duurzame verstedelijking.

4.2.1 Omgevingsvisie Gaaf Gelderland

De Omgevingsvisie Gaaf Gelderland is vastgesteld op 19 december 2018 en bevat thematische visieschetsen. Deze schetsen zijn niet bedoeld als plankaart of ontwikkelkaart maar zijn wel een grove schets van in het oog springende bestaande en nieuwe initiatieven, kansen, mogelijkheden en ontwikkelingen die wij op dit moment zien uit het perspectief van de Omgevingsvisie. Ze dienen hiermee voor de provincie als onderlegger om met haar partners het gesprek te voeren over de thema's, vraagstukken en oplossingsrichtingen, zowel op de schaal van Gelderland als op regionale en lokale schaal.

Afbeelding: Visieschets Omgevingsvisie Gaaf Gelderland

De Provincie Gelderland gebruikt haar omgevingsvisie om ontwikkelingen te stimuleren, ruimte te maken voor nieuwe technologieën en werkgelegenheid en kansen te pakken op het terrein van duurzaamheid, economische kracht en verbondenheid. Uit deze focus en ambities voor een duurzaam, economisch krachtig en verbonden Gelderland volgen dan ook 'spelregels' of 'Doe-principes' voor verdere inzet en uitvoering. Deze 'Doe-principes' zijn:

• Doen: Er wordt breed gekeken en gewerkt met focus consequent vanuit het perspectief van duurzaam én verbonden én economisch krachtig;
• Laten: Er worden geen zaken gestimuleerd die niet aansluiten op de visie;
• Zelf: De provincie geeft zelf het goede voorbeeld, neemt haar verantwoordelijkheid en zet door als het vraagstuk erom vraagt;
• Samen: De provincie werkt met open vizier, bouwt aan gezamenlijke agenda's met partners en stimuleert kansen voor innovatie en kennisdeling.

De gemeente Berkelland ligt op de grens tussen de regio's Achterhoek en Twente. Met de verdere recreatieve exploitatie van de Hambroekplas wordt het dagrecreatieve aanbod in deze regio's versterkt, waardoor in het gebied een aantrekkelijker leefklimaat gerealiseerd wordt. Naast verdere exploitatie van het dagrecreatieve aanbod wordt met vaststelling van het bestemmingsplan ook meer verblijfsrecreatie in het plangebied mogelijk gemaakt, wat de toeristische sector in de provincie ten goede komt.

Binnen het plangebied zijn ook gronden gelegen behorend bij het Gelders natuurnetwerk. Bindende regels met betrekking tot het Gelders Natuurnetwerk zijn echter opgenomen binnen de Omgevingsverordening Gelderland. In de volgende paragraaf wordt daarom nader ingegaan op de implicaties van het Gelders Natuurnetwerk op het voornemen.

4.2.2 Omgevingsverordening Gelderland

De Omgevingsverordening Gelderland is door Provinciale Staten vastgesteld op 24 september 2014 en voor het laatst geactualiseerd in januari 2023. De Omgevingsverordening is één van de instrumenten die de provincie Gelderland gebruikt om haar ambities te realiseren. De verordening voorziet ten opzichte van de Omgevingsvisie niet tot nieuw beleid en is daarmee dus beleidsneutraal.

De Omgevingsverordening is daarentegen gericht op de regels op het gebied van ruimtelijke ordening, milieu, water, verkeer en bodem. Dit betekent ook dat vrijwel alle regels omtrent de fysieke leefomgeving opgenomen zijn in de Omgevingsverordening.

Binnen de gronden van de Hambroekplas zijn de volgende invloedsferen van de Omgevingsverordening Gelderland gelegen die implicaties hebben voor het karakter van de ontwikkelingen:

• Gelders natuurnetwerk/Groene ontwikkelingszone (regels natuur)
• Functies van water (regels water en milieu)

Gelders natuurnetwerk/Groene ontwikkelingszone

Binnen de Hambroekplas zijn aan de noordzijde gronden gelegen die deel uitmaken van het Gelders Natuurnetwerk of de Groene ontwikkelingszone. De gronden behorend bij het Gelders Natuurnetwerk zijn tevens gronden die vallen binnen het Verkenningsgebied voorwaarden natuurbegraven en kleinschalige recreatie Gelders natuurnetwerk.

Afbeelding: Uitsnede kaartbeeld regels natuur in de Omgevingsverordening Gelderland

Binnen paragraaf 2.6 van de Omgevingsverordening Gelderland zijn de instructieregels opgenomen met betrekking tot natuur en landschap. Artikel 2.39 verduidelijkt dat ter plekke van Gelders natuurnetwerk enkel een andere bestemming dan natuur mogelijk is als er sprake is van een groot openbaar belang en

• a. er voor de realisering daarvan geen reële alternatieven zijn;
• b. de negatieve effecten op de kernkwaliteiten en oppervlakte van het gebied en de ecologische samenhang binnen het gebied en de ecologische samenhang binnen het gebied zoveel mogelijk worden beperkt en de overblijvende effecten gelijkwaardig worden gecompenseerd.

De GNN-gronden binnen het bestemmingsplan maken tevens deel uit van verkenningsgebied voorwaarden natuurbegraven en kleinschalige recreatie Gelders natuurnetwerk. Binnen deze gronden is kleinschalige recreatie mogelijk, als voldaan wordt aan de volgende waarden (zoals beschreven in artikel 2.49):

• a. er worden geen nieuwe gebouwen of bouwwerken opgericht;
• b. er worden geen verhardingen of half verhardingen aangebracht;
• c. de kernkwaliteiten van het Gelders natuurnetwerk worden versterkt door per hectare één hectare nieuwe natuur te realiseren of door het omvormen van vijf hectare bestaande natuur naar een provinciaal doeltype zoals beschreven in het natuurbeheerplan en de beheerplannen Natura2000;
• d. bij natuurkamperen;
  • 1. het aantal staanplaatsen voor kampeermiddelen is maximaal 25 per hectare;
  • 2. de kampeermiddelen zijn van elkaar visueel afgescheiden door natuurlijke begroeiing;
  • 3. de staanplaatsen zijn beschikbaar voor een periode van maximaal 27 aaneengesloten nachten.

Met betrekking tot Gelders Natuurnetwerk wordt met het ontwikkelen van het gebied van de Hambroekplas geopteerd voor compensatie van natuur, conform de regelingen zoals opgesteld in paragraaf 2.6.2 van de Omgevingsverordening Gelderland. Artikel 2.48 geeft aan dat fysieke natuurcompensatie mogelijk is, mits de initiatiefnemer de wijze onderbouwt waarop fysieke natuurcompensatie plaatsvindt in een compensatieplan. Dit compensatieplan dient in ieder geval inzicht te geven in:

• 1. hoe verzekerd is dat de fysieke natuurcompensatie wordt uitgevoerd;
• 2. hoe monitoring van en rapportage over de uitvoering van fysieke natuurcompensatie plaatsvinden;
• 3. hoe de natuur wordt ingericht en beheerd gedurende de ontwikkeltijd;
• 4. de locatie waar de nadelige gevolgen voor de kernkwaliteiten, oppervlakte of samenhang van het Gelders natuurnetwerk plaatsvinden;
• 5. de locatie waar gecompenseerd wordt.

Voor het gedeelte van het plangebied dat valt binnen het Groene Ontwikkelingszone (GO) gelden de volgende regels (artikel 2.52):

• 1. Voor zover een bestemmingsplan van toepassing is op locaties binnen de Groene ontwikkelingszone, laat het een nieuwe activiteit of ontwikkeling alleen toe als uit onderzoek blijkt dat

• a. de kernkwaliteiten of ontwikkelingsdoelen, genoemd in bijlage Kernkwaliteiten Gelders natuurnetwerk en Groene ontwikkelingszone, per saldo en naar rato van de ingreep worden versterkt; en
• b. de samenhang niet verloren gaat.

• 1. Gedeputeerde Staten stellen regels vast om de versterking uit te werken.

Om aan te tonen dat de kernkwaliteiten van de Groene Ontwikkelingszone worden versterkt, is er een inrichtingsplan opgesteld, deze is opgenomen in bijlage 5.

In de navolgende artikelen is bepaald dat:

• 1. Bij toepassing van artikel 2.52 bevat de toelichting bij het bestemmingsplan een beschrijving van de resultaten van het onderzoek naar de te verwachten effecten van die activiteit of ontwikkeling op de oppervlakte, samenhang en kwaliteit van de Groene ontwikkelingszone.
• 2. In de beschrijving van de onderzoeksresultaten worden in ieder geval betrokken de in het gebied aanwezige:

• a. actuele en potentiële natuurwaarden;
• b. in de bij of krachtens de Wet natuurbescherming aangewezen beschermde soorten en soorten van nationale Rode Lijsten; en
• c. ecologische samenhang.

• 1. Voor zover de ontwikkeling of activiteit daar effect op kan hebben, wordt in de beschrijving van de onderzoeksresultaten betrokken de in het gebied aanwezige:

• a. kwaliteit van water, bodem en lucht;
• b. stilte, rust en duisternis; en
• c. landschappelijke, cultuurhistorische, geomorfologische, bodemkundige waarden en het reliëf.

Om vast te stellen welke (beschermde) soorten in het plangebied aanwezig zijn, is een Quickscan Natuurtoets uitgevoerd. Deze is verder toegelicht in paragraaf 5.9.1 en het rapport is opgenomen als Bijlage 8 bij deze toelichting.

Artikel 2.53b bevat de bepaling dat er een versterkingsplan moet worden opgesteld, dat in ieder geval inzicht geeft in:

• a. hoe verzekerd is dat de versterking wordt uitgevoerd;
• b. hoe monitoring van en rapportage over de uitvoering van de versterking plaatsvinden;
• c. hoe de natuur wordt ingericht en beheerd gedurende de ontwikkeltijd;
• d. de locatie waar de nadelige gevolgen voor de oppervlakte, samenhang of kwaliteit van de Groene ontwikkelingszone optreden; en
• e. de locatie waarop de versterking plaatsvindt.

Deze versterking moet worden geborgd in het bestemmingsplan, middels een voorwaardelijke verplichting. Deze is opgenomen in de planregels.

Het compensatieplan (integraal opgenomen als Bijlage 5 bij deze toelichting), de karakteristieken van natuurwaarden en herbegrenzing van GNN is verder ingegaan in 5.9.1. De Omgevingsverordening Gelderland levert, gelet op het voorgaande, geen belemmeringen op voor de vaststelling van het bestemmingsplan.

Functies van water

Het plangebied wordt aan de noordzijde begrensd door de Berkel, die hier afsplitst en als de Leerinkbeek van noord naar zuid door het plangebied loopt. De Berkel en de Leerinkbeek, gelegen binnen het plangebied zijn ingetekend in kaart 6 van de omgevingsverordening als 'Functies van water'.

Afbeelding: Uitsnede kaartbeeld regels water en milieu in de Omgevingsverordening Gelderland

De omgevingsverordening maakt wijziging van de karakteristieke functie van waterlichamen, zoals opgenomen in de omgevingsvisie, mogelijk onder voorwaarden. De functie van de Berkel en de Leerinkbeek wordt in de omgevingsvisie omschreven als 'Water als verbinder'.

Het bestemmingsplan maakt geen verruimingen mogelijk waarin het mogelijk is om waterkundige ingrepen te doen aan de Berkel of Leerinkbeek. Wijzigingen van deze functies is daarom niet noodzakelijk. Op de waterhuishouding van het plangebied wordt nader ingegaan in par. 5.13.

4.3.1 Vitaliteitsonderzoek Verblijfsrecreatie Achterhoek

In september 2019 is in opdracht van de acht Achterhoekse gemeenten (waaronder Berkelland) een vitaliteitsonderzoek uitgevoerd naar verblijfsrecreatie in de Achterhoek. Hieronder zijn de relevante onderdelen van dit onderzoek kort opgenomen.

In de Achterhoek is sprake van een markt met groeiende bezettingsgraden in bijna alle sectoren, behalve in de kampeersector. De verwachting is dat de groei van het aantal overnachtingen in de meeste sectoren ook in de komende jaren zal doorzetten. Voor hotels en groepsaccommodaties zal er daarom naar verwachting nog (beperkte) marktruimte zijn om naast de bestaande accommodaties nog extra bedden aan de voorraad toe te voegen, ondanks dat er in de nu bekende plannen voor uitbreiding en nieuwvestiging al extra bedden voorzien zijn. Bij bungalowparken en campings zien we deze marktruimte niet, en zullen nieuwe initiatieven dus kunnen zorgen voor teruglopende bezettingen op al bestaande parken. Bij de bungalowparken komt dat door al een relatief grote planvoorraad aan nieuwe initiatieven, deze overstijgt de groei van het aantal overnachtingen naar waarschijnlijkheid fors. Bij de campings speelt met name de teruglopende vraag naar overnachtingen een rol, terwijl tegelijkertijd er nog steeds initiatieven zijn voor nieuwe kampeerplekken. Deze conclusies trekken we op basis van een puur kwantitatieve analyse. Belangrijk om op te merken is dat deze niet als blauwdruk dient te worden gelezen voor marktontwikkelingen in de toekomst. Een negatieve marktruimte (bij campings en bungalowparken) wil niet automatisch zeggen dat er voor nieuwe initiatieven geen plek meer is. Nieuw aanbod kan immers ook nieuwe vraag creëren. Het onderscheidend vermogen van nieuwe initiatieven wordt daarmee wel des te belangrijker, alsmede de potentiële invloed die nieuwe initiatieven kunnen hebben op al bestaande bedrijven die het mogelijk al wat moeilijker hebben.

Het aanbod voor de stijlzoekers, avontuurzoekers en plezierzoekers is beperkt; zeker in relatie tot de vraag. Over het algemeen kunnen we zeggen dat het aanbod voor bezoekers die op zoek zijn naar een bijzondere, unieke ervaring maar zeer beperkt aanwezig is, of dat nu back to basic is (avontuurzoeker), of juist zeer luxe (stijlzoeker). Ook de plezierzoeker, die vooral komt voor reuring en veel activiteiten, vindt maar beperkt aantrekkelijk aanbod in de Achterhoek.

Het initiatief voorziet in nieuwe verblijfsrecreatieve voorzieningen voor stijlzoekers. Hiermee wordt aangesloten op de bevindingen van het vitaliteitsonderzoek. Voor deze doelgroep is er nog weinig aanbod in de Achterhoek.

Het vitaliteitsonderzoek vormt de basis voor de vrijetijdsagenda Achterhoek. Deze wordt hieronder kort toegelicht.

4.3.2 Vrijetijdsagenda Achterhoek 2020-2030 (en uitvoeringsagenda 2020-2030)

De acht Achterhoekse gemeenten (waaronder Berkelland) hebben gezamelijk de Vrijetijdsagenda Achterhoek 2020-2030 opgesteld (juni 2020). Doel van dit document is het verder ontwikkelen van de vrijetijdssector in de Achterhoek. Hiermee wordt bijgedragen aan de lokale economie en maatschappelijke opgaven, zoals bijvoorbeeld de instandhouding van voorzieningen. Om dit te realiseren, wordt er ingezet op de volgende speerpunten:

• Speerpunt 1: Aanbodontwikkeling; de beleefbaarheid van de Achterhoek vergroten;
• Speerpunt 2: Vitaliteit verblijfsrecreatie op peil houden en verbeteren;
• Speerpunt 3: Werken aan een onderscheidend profiel; de Achterhoek zichtbaarder maken voor de nationale- en internationale gast;
• Speerpunt 4: Gastvrijheid in de regio bevorderen;
• Speerpunt 5: Positie vrijetijdssector binnen de Achterhoek versterken, verbindingen met andere sectoren intensiveren.

Voor voorliggend plan is met name Speerpunt 2 van belang. Hieronder is een langere omschrijving van dit Speerpunt opgenomen. Ook wordt de relatie gelegd tussen het project en de overige Speerpunten.

Speerpunt 2: Vitaliteit verblijfsrecreatie op peil houden en verbeteren 

Uit recent onderzoek (najaar 2019) blijkt dat de verblijfsrecreatie sector in de Achterhoek tamelijk vitaal is. Om ook in de toekomst toeristen goed te ontvangen moet er geinvesteerd worden in een aantrekkelijk en kwalitatief hoogwaardig aanbod. Er wordt ingezet op het transformeren of revitaliseren van bedrijven aan de onderkant van de markt en het vitaal houden, door o.a. ruimte te bieden om verder te groeien, van bedrijven die voorop lopen.

Het plan voorziet in het investeren in de recreatieve voorzieningen, waardoor er een diverser aanbod ontstaat. Binnen het plangebied wordt de mogelijkheid geschapen om nieuwe vormen van verblijfsrecreatie aan te bieden, waardoor het kwalitatief hoogwaardige aanbod wordt uitgebreid. Ook worden er voorzieningen gerealiseerd voor doelgroepen waar, in de huidige situatie, weinig passend aanbod voor is.

De gebiedsontwikkeling naast Borculo sluit goed aan bij de doelstellingen en speerpunten zoals geformuleerd in de Vrijetijdsagenda Achterhoek 2020-2030 en maakt gebruik van de resultaten en aanbevelingen uit het onderliggende Vitaliteitsonderzoek in de Achterhoek (2019). Het omvat onder meer een uitbreiding van het aanbod in de Achterhoek in de vorm een vakantiepark met nieuwe onderscheidende verblijfsmogelijkheden voor toeristen inclusief (slechtweer) voorzieningen. Door te kiezen voor een park van voldoende schaal (circa 200 eenheden), gericht op doelgroepen die nog onvoldoende worden bediend in de Achterhoek, met slechtweer voorzieningen en waarbij gebruik wordt gemaakt van één centrale verhuurorganisatie met internationaal bereik en goede naam/reputatie, wordt bijgedragen aan het eerste en derde speerpunt. Met het zowel publiek- als privaatrechtelijk borgen van een bedrijfsmatige exploitatie én een zekere mate van flexibiliteit in het planologisch regime dat ruimte biedt voor meebewegen met de markt/behoefte, wordt ook de vitaliteit in de toekomst op peil gehouden zoals beoogde met het tweede speerpunt.

In lijn met het vierde speerpunt wordt ingezet op een kwalitatief hoogwaardige ontwikkeling – ruim, groen, luxe, kwaliteit, jaarrond exploitatie – met aandacht voor de informatievoorzieningen in het gebied. In dit kader wordt ook het bestaande Toeristisch Overstap Punt in het gebied verbeterd en geïnvesteerd in indoor activiteiten/voorzieningen die deels tevens toegankelijk zijn voor gasten die niet verblijven op het vakantiepark.

Tot slot wordt, passend bij het vijfde speerpunt, parallel aan de ontwikkeling van het vakantiepark geïnvesteerd in een versterking van de biodiversiteit en de natuur in het gebied met aandacht voor aanwezige cultuurhistorische waarden. Maar ook in een vergroting van de openbaar toegankelijke dagrecreatieve aanbod. De landbouwfunctie verdwijnt en er worden maatregelen getroffen ten gunste van de flora en fauna in het gebied alsmede verbetering van de waterkwaliteit en aanleg van een nieuw openbaar fietspad door het gebied. Bij de wijze van ontwikkelen is veel aandacht voor klimaat door klimaat adaptief te ontwikkelen en waterinfiltratie en -kwaliteit te verbeteren.

Zodoende wordt er aangesloten bij het regionale, recreatieve beleid.

4.4.1 Uitgangspunten gebiedsontwikkeling Hambroekplassen

Op 24 januari 2020 heeft de gemeenteraad van de gemeente Berkelland de Uitgangspuntennotitie gebiedsontwikkelingen Hambroekplassen vastgesteld. Aanleiding voor deze Uitgangspuntennotitie is dat er in het gebied rond de Hambroekplassen de afgelopen tijd diverse initiatieven van diverse gebiedspartners op gang zijn gekomen. Een samenhangende gebiedsontwikkeling, waarbij alle waarden van het gebied worden bekeken en afgewogen, is hierbij van belang. De Uitgangspuntennotitie geeft voor de Hambroekplassen de randvoorwaarden en uitgangspunten voor de diverse ontwikkelingen in het gebied weer.

Bij gebiedsontwikkeling hanteert de gemeente Berkelland de volgende uitgangspunten (in volgorde van prioriteit):

• 1. Het vergroten van de mogelijkheden voor dag- en verblijfsrecreatie
• 2. Het behouden en/of versterken van de natuur- en landschapswaarden
• 3. Het verbeteren van de (openbare) toegankelijkheid in en rond gebied de Hambroekplassen
• 4. Slechts kleinschalige energieopwekking is mogelijk voor zover dit bijdraagt en afgestemd is op de energieneutraliteit van de ontwikkelingen binnen het plangebied Hambroekplassen
• 5. Het voorkomen van verkeersoverlast en het bevorderen van de verkeersveiligheid
• 6. Het zo mogelijk behouden van de cultuurhistorische waarden in het gebied, waaronder de essen en de historische dijkenstructuur (inclusief beplanting)
• 7. Het inpassen van diverse nutsleidingen die in het gebied aanwezig zijn

Hieronder wordt de borging van uitgangspunten in dit bestemmingsplan per uitgangspunt toegelicht:

1. Het vergroten van de mogelijkheden voor dag- en verblijfsrecreatie

Het bestemmingsplan voorziet in het stellen van kaders voor zowel dag- en verblijfsrecreatie, waarbij uitbreidingsmogelijkheden ten opzichte van de huidige situatie geboden worden. Hiermee wordt het gebied toekomstbestendig gemaakt op het gebied van dag- en verblijfsrecreatie.

2. Het behouden en/of versterken van de natuur- en landschapswaarden

Onderdeel van de beoogde gebiedsontwikkeling van de Hambroekplas is herbegrenzing en vergroting van het Gelders Natuurnetwerk. Hiermee worden de natuurwaarden in het gebied netto versterkt. Ook op de locaties met een recreatieve functie (of een te ontwikkelen recreatieve functie) is aandacht voor aanwezige natuurwaarden en mogelijkheden om deze te versterken. Rondom de Leerinkbeek, aan de zuidwestzijde van het plangebied wordt nieuwe natuur gerealiseerd die waardevol is voor versterking van het geheel aan ecologische waarden in het gebied. Het bestemmingsplan voorziet in de verankering van de nieuwe GNN-structuur binnen het plangebied, die in overleg met de provincie tot stand gekomen is.

Het bestemmingsplan voorziet in een herbegrenzing van GNN-gronden binnen het gebied. Door de wijziging van deze GNN-structuur ontstaat een robuustere natuurverbinding aan de zuidzijde van het gebied, langs de Leerinkbeek. De ontwikkeling van nieuwe natuur aan deze zuidzijde draagt bij aan het versterken van ecologische verbindingen en de natuur- en landschapswaarden binnen het plangebied. De GNN-herbegrenzing wordt nader toegelicht in 5.9.1

3. Het verbeteren van de (openbare) toegankelijkheid in en rond gebied de Hambroekplassen

De beoogde ontwikkelingen binnen de Hambroekplas omvatten een kwaliteitsimpuls voor het bestaande openbaar toegankelijke dagrecreatiegebied aan de noordzijde (zie 3.1.2). Daarnaast wordt een groter gebied toegankelijk en recreatief beleefbaar gemaakt voor bezoekers, door het realiseren van betere ontsluitingen voor het gehele gebied.

4. Slechts kleinschalige energieopwekking is mogelijk voor zover dit bijdraagt en afgestemd is op de energieneutraliteit van de ontwikkelingen binnen het plangebied Hambroekplassen

Er wordt ingezet op het gebruiken van zonnepanelen, gestapeld op andere functies.

Het voorkomen van verkeersoverlast en het bevorderen van de verkeersveiligheid

Met uitvoering van het bestemmingsplan worden de verkeersontsluitingen zoals deze momenteel bestaan behouden. De hoofdontsluiting van het plangebied blijft het verkeersplein aan de N315 aan de noordwestzijde van het plangebied, waarnaar ontsloten wordt door de ventweg Hambroekweg. De ontsluiting van het gebied voor fietsers en wandelaars wordt verbeterd door een nieuwe route te realiseren die aansluit op de Batendijk.

5. Het zo mogelijk behouden van de cultuurhistorische waarden in het gebied, waaronder de essen en de historische dijkenstructuur (inclusief beplanting)

De in het plangebied aanwezige cultuurhistorisch waardevolle elementen maken onderdeel uit van het kader waarbinnen de beoogde ontwikkelingen plaatsvinden. Met name de dijkenstructuur en oude laanbeplanting zijn zowel vanuit cultuurhistorie als voor de beleving voor bezoekers van grote waarde. Het bestemmingsplan voorziet in voorschriften ter bescherming van deze cultuurhistorische waarden binnen het plangebied.

In 5.11 wordt verder ingegaan op de aanwezige cultuurhistorische waarden in het gebied en de adviezen die vanuit rapportage gegeven worden voor (recreatieve) ontwikkelingen binnen het plangebied.

6. Het inpassen van diverse nutsleidingen die in het gebied aanwezig zijn

Leidingen die beschermd dienen te worden zijn als zodanig opgenomen in de verbeelding bij dit bestemmingsplan.

4.4.2 Structuurvisie Berkelland 2025

De Structuurvisie Berkelland 2025 geeft richting aan het ruimtelijke, economische en maatschappelijke beleid van de gemeente Berkelland. Ruimtelijke en economische vraagstukken zijn de basis voor deze visie. Deze Structuurvisie is het vertrekpunt voor het verdere beleid van Berkelland voor de toekomst. Binnen de Structuurvisie Berkelland 2025 is de Hambroekplas gelegen binnen het 'Stimuleringsgebied recreatie'.

Afbeelding: Deelkaart 'Recreatie in Berkelland' uit de Structuurvisie Berkelland 2025

Het stimuleringsgebied ligt ten zuiden en zuidoosten van Borculo en strekt tot aan de kern van Haarlo. Het zwaartepunt van dit stimuleringsgebied recreatie ligt in de omgeving van het Hambroek. Binnen de structuurvisie wordt ingezet op het versterken van de toeristisch-recreatieve functie van de Hambroekplas. Hierbij wordt gedacht aan een themapark of bungalowpark, met als voorwaarde dat de ontwikkeling een kwaliteitsverbetering biedt voor het gehele terrein. Deze gemeentelijke plannen kennen met dit bestemmingsplan een verdere uitwerking, waarbij (verblijfs)recreatieve verruimingsmogelijkheden juridisch worden geborgd. Het plan ligt hiermee in lijn met de Structuurvisie Berkelland 2025.

5.9.1 Beschermde gebieden

Ten aanzien van gebiedsbescherming is de ligging van het plangebied ten opzichte van Natura 2000-gebieden en gebieden behorend bij het Gelders Natuurnetwerk (behorend bij het Natuurnetwerk Nederland) van belang. Binnen het plangebied zijn geen gronden gelegen die behoren tot het beschermingsregime van Natura 2000; dichtstbijzijnd Natura 2000-gebied is gelegen op ca. 3,2 km afstand ten westen van het plangebied (Stelkampsveld).

Natura 2000

Afbeelding: Ligging plangebied ten opzichte van Natura 2000-gebieden (Bron: AERIUS-calculator)

Met vaststelling van het bestemmingsplan zullen de recreatieve mogelijkheden op het gebied worden verruimd, waardoor er een toename van verkeersdruk van en naar het plangebied kan ontstaan. Door deze toename van verkeersbewegingen van en naar de Hambroekplas ontstaat een toename aan stikstofemissie. Met deze toename aan stikstofemissie kan een toename van schadelijke stikstofdepositie op omliggende Natura 2000-gebieden niet op voorhand kan worden uitgesloten. Om deze reden is een notitie stikstof opgesteld om verder in te gaan op de effecten van de verruiming van recreatieve mogelijkheden met betrekking tot het aspect stikstof. Deze notitie is bijgevoegd als Bijlage 7 bij deze toelichting. Uit deze notitie blijkt dat er door toevoeging van verkeersgeneratie geen blijvende toename aan stikstofdepositie boven de grenswaarde van 0,00 mol/ha/j ontstaat op het maatgevend Natura 2000-gebied Stelkampsveld. Hiermee levert het aspect stikstof geen belemmering op voor het planvoornemen.

Natuurnetwerk Nederland

Het Natuurnetwerk Nederland is Nederlands netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden. Het netwerk heeft als doel om de vele natuurgebieden die Nederland rijk is met elkaar te verbinden. De provincies zijn verantwoordelijk voor het Natuurnetwerk Nederland binnen hun grenzen. De omkadering van het Gelders Natuurnetwerk staat geborgd binnen de Omgevingsverordening Gelderland. De invulling en instandhoudingsdoelen van het Gelders Natuurnetwerk staan geborgd in het Natuurbeheerplan, dat jaarlijks geactualiseerd wordt samen met terreinbeheerders, zoals Natuurmonumenten, Het Gelders Landschap, Staatsbosbeheer, Natuurcollectieven en overige collectieven voor agrarische natuur/landschapsbeheer.

Binnen het plangebied zijn gronden gelegen die behoren tot het Gelders Natuurnetwerk en de Groene Ontwikkelingszone. Onderstaand kaartbeeld geeft aan waar deze gronden zich binnen het plangebied bevinden.

Afbeelding: Uitsnede kaartbeeld regels natuur in de Omgevingsverordening Gelderland

Met het bieden van ontwikkelingsruimte binnen het plangebied, wordt herbegrenzing van Gelders Natuurnetwerk noodzakelijk en gewenst geacht om zowel op recreatief als ecologisch gebied tot verbetering te komen. Ten aanzien van deze herbegrenzing is een inrichtingsplan compensatie GNN opgesteld door Staring Advies, bijgevoegd als Bijlage 5 bij deze toelichting. In dit rapport worden de terreindelen beschreven waarvoor de wens bestaat deze aan de GNN te onttrekken. De aard van deze terreindelen, de te verwachten natuurwaarden, globale toekomstige inrichting en het gebruik worden ook in dit rapport beschreven.

 

Afbeelding: Gelders Natuurnetwerk en te onttrekken delen GNN (bron: Inrichtingsplan compensatie GNN, Staring Advies)

Compensatie van de te onttrekken GNN gebieden vindt plaats aan de zuidzijde van het plangebied, aan de Leerinkbeek en ten zuidoosten van de plas. Het inrichtingplan bevat daarnaast een gedetailleerde uitwerking van de inrichting van het nieuw te ontwikkelen natuurgebied rondom de Leerinkbeek.

Afbeelding: Begrenzing compensatie GNN aan de zuidzijde van het plangebied (bron: Inrichtingsplan compensatie GNN, Staring Advies)

Groene ontwikkelingszone

Naast de hierboven noodzakelijke GNN-herbegrenzing, dient met hetplan ook beschreven te worden hoe de ontwikkelingen die gerealiseerd worden binnen GO voorzien in de versterking van de daar aanwezige kernkwaliteiten. Kwaliteiten van de GO ter plekke liggen vooral in de bosaanplanten van inheemse boom- en struiksoorten en de vele overgangen van deze aanplanten naar lage, grazige vegetatie en water. Om de kernkwalitieten van de GO te versterken, worden gelijktijdig met een ontwikkeling van een groter gebouw de volgende maatregelen uitgevoerd:

• In de uitbreiding van het gebouw worden minimaal 10 nestkasten of neststenen voor huismussen in het gebouw geïntegreerd.
• In de uitbreiding van het gebouw worden minimaal 1 nestkast of minimaal één neststeen voor de grote gele kwikstaart in het gebouw geïntegreerd.
• In de uitbreiding van het gebouw worden minimaal 2 ruime verblijfplaatsen voor vleermuizen in het gebouw geïntegreerd.
• De buitenverlichting van het gehele restaurant wordt vleermuisvriendelijk. Boomkronen worden niet verlicht, er wordt amberkleurig licht toegepast en de buitenverlichting wordt zoveel mogelijk met bewegingsmelders aangestuurd.
• Onder de brug over de beek tussen het restaurant en de plas wordt een nestkast voor de grote gele kwikstaart geplaatst.

Naast de versterkingsmaatregelen aan en rond het hotel-restaurant worden de volgende "groene" maatregelen als voorwaardelijke verplichting vastgelegd / uitgevoerd (zie ook onderstaande figuur):

• Aanplant van 2 stukjes beekbegeleidende beplanting. Suggestie aan te planten soorten: zomereik, haagbeuk, winterlinde, zwarte els, fladderiep, tweestijlige meidoorn en hazelaar. Het gaat hier om een oppervlakte van minimaal 500 m2. Het beheer van deze beplantingen bestaat de eerste jaren uit het vervangen van eventueel afgestorven plantmateriaal. Op termijn langs de randen die niet langs het water liggen gefaseerd hakhoutbeheer uitvoeren. Het streefbeeld is hier opgaand bos met oude bomen en een dichte struiklaag.
• Aanplant van een struweel in de noordoosthoek van het terrein. Suggestie aan te planten soorten: eenstijlige meidoorn, sleedoorn, hondsroos, Gelderse roos en wegedoorn. Het beheer bestaat de eerste jaren uit het vervangen van eventueel afgestorven plantmateriaal. Het struweel wordt gefaseerd eens in de 7 tot 10 jaar afgezet.

Afbeelding: "Groene" maatregelen in de GO (bron luchtfoto: geoportaal.gelderland.nl).

Naast deze maatregelen zijn in het inrichtingsplan compensatie GNN, bijgevoegd als Bijlage 5 nog verdere algemene maatregelen beschreven ter versterking van de kernkwaliteiten van het GO gebied aan de noordzijde van het plangebied. Gelet op de conclusies uit dit rapport, is er voldoende onderbouwing dat het planvoornemen voorziet in een versterking van de natuurwaarden in het gebied en het in stand houden van de bestaande kernkwaliteiten van de Hambroekplassen.

5.9.2 Beschermde soorten

Bij een ruimtelijke ontwikkeling moet, in het kader van de Wet natuurberscherming aangetoond worden dat er geen habitats van soorten beschermd door de Wet natuurbescherming aangetast worden.

Ten aanzien van het aspect beschermde soorten heeft Staring Advies in opdracht van initiatiefnemer een quickscan natuurtoets uitvoerd, bijgevoegd als Bijlage 8 bij deze toelichting. Uit deze quickscan blijkt dat met betrekking tot het aspect beschermde soorten aanvullend onderzoek noodzakelijk is. Uit dit aanvullende onderzoek moet blijken of er ontheffing en/of het treffen mitigerende en compenserende maatregelen noodzakelijk is. Dit onderzoek richt zich op de habitats van de boommarter, steenmarter, kleine marterachtigen, poelkikker en steenuil.

Het aanvullend onderzoek zal worden uitgevoerd binnen de beschikbare onderzoekstermijnen voor de boommarter, steenmarter, kline marterachtigen, poelkikker en steenuil. Gezien het bestemmingsplan een kaderstellend karakter heeft, zal dit aanvullend onderzoek zich richten op de plekken waar ontwikkelingen plaatsvinden. Aanvullend onderzoek gaat om deze reden ook deel uitmaken van een bouwvergunning wanneer een daadwerkelijke ontwikkeling plaatsvindt.

5.13.1 Inleiding

Op grond van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) moet in de toelichting van ruimtelijke plannen een waterparagraaf worden opgenomen. Hierin wordt beschreven hoe rekening is gehouden met de gevolgen van het ruimtelijk plan voor de waterhuishouding.

De waterparagraaf geeft een beschrijving van de beleidsuitgangspunten, waterhuishoudkundige situatie en wateropgaven in het plangebied, (motivatie van) meest geschikte oplossingen en ruimtelijke consequenties daarvan. Indien aan de orde, is tevens het advies van het waterschap in de waterparagraaf verwerkt.

5.13.2 Huidige situatie waterhuishouding

Bodemopbouw en grondwater

Het plangebied kent qua bodemopbouw een duidelijk onderscheid tussen de noord- en zuidzijde, veroorzaakt door cultivering van het landschap. Aan de noordzijde is er sprake van een kalkloze poldervaaggrond met zavel en lichteklei (Rn62C). Ter hoogte van de kampontginning is er sprake van een veldpodzolgrond met leemarm en zwak lemig fijn zand (Hn21). De rest van het zuidelijk gebied betreft een bodemclassificatie van hoge zwarte enkeerdgronden met lemig fijn zand (zEZ23) en een beekeerdgrond met lemig fijn zand (pZg23).

De grondwatertrap aan de noordzijde op de poldervaaggrond is III (GHG<40cm, GLG 80-120cm). Deze grondwatertrappen zijn hoger ter plekke van de kampontginning, waar sprake is van grondwatertrappen Vb (GHG 25-40 cm, GLG>120 cm) en VII (GHG 80-140 cm, GLG>120cm). Verder ten zuiden van deze kampontginning is er sprake van grondwatertrap IIIb (GHG 25-40 cm, GLG 80-120 cm).

Oppervlaktewater, beschermingszones en kunstwerken

Het plangebied kent meerdere waterlopen die het gebied begrenzen of doorkuizen. De belangrijkste waterloop in dit geheel is de Berkel, die gekanaliseerd de noordgrens van het plangebied vormt. Twee aftakkingen van de Berkel lopen door het plangebied: de Berkel door Borculo en de Leerinkbeek. De Berkel door Borculo vormt de afscheiding van de drie grote plassen (die geen deel uitmaken van het grotere watersysteem), waarna de waterloop door het centrum van de kern Borculo voert (waarbij deze middels een aquaduct onder de provinciale weg loopt). De Leerinkbeek vormt een afscheiding van de Berkel verder stroomafwaarts, waarna deze eerst parallel loopt aan de provinciale weg en de westgrens van het plangebied, om vervolgens naar het zuidoosten af te buigen.

Het systeem aan waterlopen binnen het plangebied kent verschillende beschermingszones en kunstwerken. Een groot gedeelte van de westzijde van het plangebied is aangemerkt als 'kernzone (oppervlaktewater)' en 'beschermingszone (oppervlaktewater)' ter bescherming van de Leerinkbeek/Berkel. Ook de Berkel door Borculo is beschermd middels deze aanduidingen. Er zijn zowel over de Leerinkbeek als de Berkel door Borculo een brug aangelegd.

Afbeelding: Uitsnede Legger Rijn en IJssel

Hemelwater

Hemelwater kan momenteel vrij infiltreren in de grond en in de plassen. Er is sprake van incidentele bebouwing van het gebied (recreatieve en verblijfsrecreatieve voorzieningen aan de noordplas).

Natuurwaarden

In het plangebied zijn gronden gelegen die deel uitmaken van Gelders Natuurnetwerk. Over de implicaties van de ligging van beschermd natuurgebied binnen de plangrenzen wordt verder ingegaan in paragraaf 4.2.2.

5.13.3 Waterbeleid

Zowel het Waterschap Rijn en IJssel als de gemeente Berkelland heeft beleid opgesteld ten aanzien van water en waterbeheer. In onderstaande paragrafen worden beide kort toegelicht.

5.13.4 Toekomstige situatie

In de toekomstige situatie worden waterhuishoudkundige ingrepen gedaan aan de oostzijde van het plangebied, waar verdere zandwinning mogelijk kan plaatsvinden. Deze zandwinning zal plaatsvinden op significant kleinere schaal ten opzichte van de oorspronkelijke vergraving aan de oostzijde zoals vergund in 1992. Oorspronkelijk werd met deze vergunning een verdere ontgronding van in totaal 24 hectare aan oppervlak mogelijk gemaakt. Een deel van de gronden die vergund zijn voor ontgronding worden nu ingezet voor recreatie- en natuurontwikkeling op land.

5.13.5 Gevolgen voor de waterhuishouding

Oppervlaktewater, beschermingszones en kunstwerken

Met de ontwikkelingen die het bestemmingsplan mogelijk maakt worden er niet direct oppervlaktewateren of kunstwerken aangetast die beschermd zijn door het Waterschap Rijn en IJssel. Ook valt het plangebied niet binnen bestaande beschermingszones.

Afvalwater

Het afvalwater (droogweerafvoer of DWA) wordt gescheiden van het hemelwater (hemelwaterafvoer of HWA) afgevoerd. Door vuilwater apart van het hemelwater af te voeren kan de waterzuivering effectiever werken en raakt het riool niet overbelast tijdens harde regenbuien.

Het DWA-stelsel zal voor de verschillende faciliteiten in het gebied in de grove lijn als volgt worden opgebouwd. Het DWA van de accommodaties op het vakantiepark zal middels een vrijvervalriool worden verzameld en zal daarna via drukriool naar het voormalige hotel-restaurant Berkel Palace worden verpompt. Het DWA van het Voorzieningencentrum sluit hier halverwege op aan. Onderstaande afbeelding geeft de schematische weergave van het DWA-systeem. Voor een verdere toelichting van het rioolsysteem wordt verwezen naar bijlage 10.

Afbeelding: Schematische weergave van het DWA-systeem in de nieuwe situatie

Hemelwater

De kern voor het waterbeleid van de 21e eeuw is ruimte maken voor water in plaats van ruimte te onttrekken aan water. Binnen het waterbeheerplan van Waterschap Rijn en IJssel 2022-2027 is het uitgangspunt dat het water zoveel mogelijk binnen het plangebied wordt vastgehouden of wordt geborgen en dat relatief schoonwater ook relatief schoon blijft. Daarnaast mogen de voorgenomen ontwikkelingen geen wateroverlast veroorzaken op andere tijden of plaatsen. Plannen dienen daarom "waterneutraal" en “klimaat robuust” te worden ontwikkeld. Dit wil zeggen dat als het verhard oppervlak significant toeneemt (> 500 m2 in het stedelijk gebied), er een voorziening aangelegd moet worden ten behoeve van het bergen en vertraagd afvoeren van hemelwater.

Met de planontwikkeling van verblijfsrecreatie in het gebied ontstaat een grotere bergingsopgave door nieuw aan te leggen verharding ten behoeve van infrastructuur, parkeerterreinen of grondgebonden verblijfsrecreatie. Deze waterbergingsopgave dient te worden gecompenseerd binnen de planbegrenzing. Middels ontgronding ten behoeve van zandwinning en de ontwikkeling van natuur aan de westzijde van het plangebied kan ruimschoots worden voorzien in de compensatie van planontwikkeling aan de westzijde. Daarnaast wordt het hemelwater niet afgevoerd middels het riool, maar geïnfiltreerd in de bodem. Zodoende wordt overlast door regenwater vermeden.

Voor de berekening van het compensatievolume voor de waterberging en de dimensionering van het hemelwatersysteem binnen het plangebied, zal het plangebied worden opgedeeld in 4 deelgebieden. Deze 4 deelgebieden ontstaan doordat het plangebied wordt doorsneden door twee watergangen van het waterschap, de Leerinkbeek en de Berkel door Borculo. Doordat de deelgebieden van elkaar zijn gescheiden zal ieder deelgebied zijn eigen hemelwatersysteem moeten hebben die waterneutraal en klimaat robuust is. De deelgebieden die worden onderscheiden zijn (zie afbeelding):

• Deelgebied Hotel;
• Deelgebied dagrecreatie Leisurelands;
• Deelgebied Vakantiepark;
• Deelgebied Voorzieningencentrum.

Afbeelding: Verdeling deelgebieden binnen het plangebied

De voorgenomen ontwikkelingen mogen geen wateroverlast veroorzaken op andere tijden of plaatsen. Om ontwikkelingen waterneutraal en klimaat robuust te maken heeft Waterschap Rijn en IJssel uitgangspunten opgesteld voor waterneutraal bouwen. Het gemeentelijke beleid ten aanzien van dit aspect sluit aan bij het beleid van het waterschap. Het uitgangspunt voor waterneutraal bouwen en daarbij wateroverlast te voorkomen dient in het plangebied een bui, die ca. eens per 100 jaar voorkomt (bui T100), te worden geborgen en vertraagd te worden afgevoerd naar het grond- en/of oppervlaktewater. Om klimaat robuust te zijn, waarbij rekening wordt gehouden met klimaatontwikkeling, dient de bui met 10% te worden vergroot (bui T100+10%). Bij een bui T100 hoort een bui van 101 mm in 48 uur (op basis van Stowa rapport 2015-10). Met 10% extra volume om rekening te houden met klimaatverandering (klimaat 2050), is de totale neerslaghoeveelheid 111 mm in 48 uur. Voor het bepalen van de benodigde berging mag de toelaatbare afvoer naar oppervlakte water (van 1,6 l/s/ha oftewel 28 mm) en de berging die plaats vind op dak/verharding (van 3mm), van de totale neerslaghoeveelheid worden afgetrokken. Hierbij komt de benodigde berging op:

Totale neerslaghoeveelheid (mm)                 111

Afvoer via oppervlaktewater (mm)                28

Berging dak/straat/etc. (mm)                          3

Benodigde berging (mm)                                 80

Binnen het plangebied zal het water voornamelijk worden geborgen in wadi's en in het al aanwezige oppervlaktewater. De bestaande oppervlaktewateren van de Hambroekplas kunnen worden gebruikt als berging, omdat deze niet in verbinding staan met de wateren van het waterschap. Echter wel indien de peilstijging van de plas geen nadelige gevolgen heeft op het gebied. Voor de wadi's wordt, vanuit oogpunt van veiligheid, een maximaal peil aangehouden van 30 cm bij een bui van T=10 binnen 48 uur. Volgens de berekening van de waterbergingsopgave van Waterschap Rijn en IJssel komt dit neer op een berging van 55 mm per m2 verhard oppervlak. Bij een bui T=100 binnen 48 uur mag het water in de wadi's tot het omliggend maaiveld komen.

5.13.6 Conclusie

Op basis van bovenstaande kan geconcludeerd worden dat er geen ontwikkelingen mogelijk gemaakt worden die problemen veroorzaken met betrekking tot waterhuishouding. Een verdere toelichting van de waterhuishouding is opgenomen in bijlage 10 bij deze toelichting.

De waterhuishoudkundige inrichting van het gebied zal geschieden op basis van het waterhuishoudkundigplan. Dit wordt vastgelegd in de anterieure overeenkomst tussen de gemeente en de opdrachtgever.

5.14.1 Algemeen

Het klimaat is aan het veranderen en hittegolven, droogte en extreme regenbuien komen vaker voor. Dit gaat gepaard met risico's voor de gezondheid, economie en veiligheid. Om de schadelijke gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan, kunnen gemeenten regels opnemen in het bestemmingsplan. Ook het opstellen van beleid ten aanzien van klimaatadaptatiemaatregelen is een gemeentelijke taak. In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan de meest relevante onderdelen van klimaatadaptie, te weten hitte, droogte en waterveiligheid. Ook wordt er kort aandacht besteed aan duurzaamheid in het algemeen.

5.14.2 Hittestress

Klimaatverandering wordt vaak geassocieerd met opwarming van de aarde. Echter, ook extreme onweers- en hoosbuien, wind en hitte zijn gevolgen van de klimaatverandering. Hittestress kan veel klachten veroorzaken bij mens en dier. Daarom is het van belang de hittestress te verminderen waar mogelijk.

Tegen hittestress kan een aantal specifieke maatregelen genomen worden, waarvan er enkele worden toegepast in het plangebied. Hierbij kan worden gedacht aan het aanplanten van bomen, het aanleggen van groene (halfverharde) parkeerplaatsen en groene daken, aanleg van een beekdal en nieuwe natuur. Van al deze maatregelen is aangetoond dat zij hittestress verminderen.

5.14.3 Droogte

Klimaatverandering zorgt behalve voor teveel water in de vorm van extreme buien, ook voor periodes van droogte. Droogte heeft negatieve gevolgen voor de natuur, mens en dier.

De beste manieren om om te gaan met droogte zijn het bergen van voldoende water en het minimaliseren van waterverspilling. Ook het breken van de wind kan bijdragen aan een vermindering van de droogte.

In het plangebied worden bomen aangeplant. Deze dragen bij aan het breken van de wind. Daarnaast hebben de recreatieplassen voldoende bergingscapaciteit om het gebied van water te voorzien, ook in periodes van droogte.

Ten aanzien van waterverspilling kunnen diverse maatregelen genomen worden. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het hergebruiken van regenwater voor het doorspoelen van het toilet of het beperken van het sproeien van gewassen. Ook het toepassen van niet-uitlogende bouwmaterialen zal hieraan bijdragen, waardoor al het regenwater dat valt ook in het grond- en oppervlaktewaterstelsel kan worden gebracht.

5.14.4 Waterveiligheid

Wanneer er extreme regenbuien voorkomen, kan het voorkomen dat de aanwezige hemelwatervoorzieningen het extra water niet kunnen bergen. In dit geval zal de waterberging overstromen.

In geval van een extreme regenbui hebben de plassen voldoende bergingscapaciteit om al het water te bergen. Echter, de Berkel en de Leerinkbeek hebben minder bergingscapaciteit en vormen een overstromingsrisico bij extreme regenval.

In het plan is opgenomen dat er, evenwijdig aan de Leerinkbeek, nieuwe natuur wordt aangelegd. Deze nieuwe natuur kan ook worden ingezet voor de verruiming van waterberging bij extreme regenval.

Voor de Berkel geldt dat deze is voorzien van diverse stuwen ten dienste van de beheersing van het waterpeil. Deze stuwen dragen bij aan het reguleren van de waterstanden in de rivier en verlagen het risico op overstroming.

5.14.5 Duurzaamheid

Voorgaande paragrafen hebben betrekking op de gevolgen van klimaatverandering. Om deze klimaatverandering tegen te gaan, is het mogelijk diverse duurzame maatregelen te nemen.

In het recreatiepark worden de volgende maatregelen genomen ten aanzien van duurzaamheid:

• Er wordt gebruik gemaakt van duurzame energie, zoals bijvoorbeeld het opwekken van stroom door middel van zonnepanelen;
• De vakantiewoningen worden duurzaam geproduceerd, waarbij wordt uitgegaan van bijvoorbeeld modulaire houtbouw. Ook het bouwen van deze woningen is duurzaam. Voor de constructie zijn aanzienlijk minder verkeersbewegingen en apparatuur / machines benodigd.
• Het vakantiepark wordt energieneutraal.

Naast deze (concrete) duurzaamheidsmaatregelen vinden er, zoals eerder toegelicht, ingrepen in het landschap plaats. het plan bestaat onder andere de transformatie van een agrarisch terrein naar een duurzame vorm van verblijfsrecreatie. Dit vindt plaats in een landschap van klimaatbestendige en veerkrachtige natuur, waarbij rekening wordt gehouden met extreme omstandigheden, zoals een hoog waterpeil en droogte.

Er wordt ook bijgedragen aan de ecologische verbindingszone en er wordt meer ruimte gerealiseerd voor water, waterretentie en de verbetering van de bodemkwaliteit en bodemleven.

6.4.1 Provincie Gelderland

Met de provincie Gelderland is in de voorbereiding op het bestemmingsplan vooroverleg gevoerd over de beoogde ontwikkelingen en meer specifiek de effecten op Natuur en Landschap. In nauwe samenspraak is een compensatie-/versterkingsplan ontwikkeld vanwege de beoogde aanpassing van de begrenzing van het Gelders Natuurnetwerk in het gebied en de ontwikkelingen binnen de begrenzing van Groene Ontwikkelingszone Daarnaast is vooroverleg gevoerd met specialisten van verkeer/mobiliteit over de aanpassingen die gedaan moeten worden aan de Hambroekweg om deze te kunnen laten fungeren als hoofdontsluitingsweg voor het vakantiepark.

In reactie op het voorontwerp bestemmingsplan zijn reacties en adviezen gegeven ter verbetering. Naast enkele kleine correcties die zijn overgenomen, zijn de reacties en adviezen van de provincie als volgt verwerkt.

• Een nadere toelichting op de uitvoering, het beheer en het onderhoud van de natuurcompensatie en natuurversterking in het compensatieplan GNN/GO en het borgen van de compensatie middels een voorwaardelijke verplichting in de planregels;
• Aanwezige en blijvende GNN gebieden op het eigendom van initiatiefnemer krijgen een enkelbestemming 'Natuur'
• In het gebied waar de aanduiding van GNN afgehaald wordt, is een aanduiding opgenomen met een beperking van het aantal verblijfsaccommodatie van maximaal tien dat daar is toegestaan;
• De functieaanduiding voor een zonnepark, een landopstelling van maximaal 2,5 hectare, is komen te vervallen. De behoefte aan een nadere onderbouwing is daarmee overbodig geworden. Doormiddels van functiestapeling (daken, carports en dergelijken) wordt verwacht voldoende energie te kunnen opwekken;
• In de toelichting is een paragraaf toegevoegd over Klimaatadaptatie, waarin ingegaan wordt op de maatregelen die getroffen worden met het oog op de risico's als gevolg van klimaatverandering.
• De toelichting en het compensatieplan GNN zijn nader afgestemd op de omgevingsverordening.

6.4.2 Gasunie

De Gasunie heeft in reactie op het voorontwerp bestemmingsplan verzocht om een in het gebied aanwezige gastransportleiding op te nemen in het bestemmingsplan inclusief de wijze waarop ze dit graag opgenomen zien. Dit is overgenomen in het ontwerpbestemmingsplan. Daarnaast is ingegaan op de mogelijkheid van een zonnepark. Met het vervallen van deze mogelijkheid leidt dit niet tot aanpassingen. Hetzelfde geldt voor de algemene afwijkingsregel voor een windturbine, ook deze is vervallen en daarmee niet langer relevant.

6.4.3 Waterschap Rijn en IJssel

Waterschap Rijn en IJssel is eigenaar en beheerder van de aanwezige watergangen in het plangebied: de Berkel door Borculo en de Leerinkbeek. Daarnaast denkt het waterschap mee over de plannen en op welke manier rekening wordt gehouden met water. In reactie op het voorontwerp bestemmingsplan is kenbaar gemaakt dat het onderwerp waterhuishouding een nadere uitwerking behoeft. Naar aanleiding van deze reactie is een uitgebreid waterhuishoudingsplan opgesteld voor het plan zoals dat op dit moment bedacht is en besproken, naar tevredenheid van het waterschap. Daarnaast heeft het waterschap correcties voorgesteld die zijn overgenomen.